Odkażanie ran – jak zrobić to dobrze?

Gojenie się rany jest skomplikowanym i wieloetapowym procesem, występującym zarówno przy lekkich zadrapaniach, jak i rozległych, głębokich ranach. Skuteczność gojenia zapewnia nie tylko specjalistyczny opatrunek, ale przede wszystkim poprzedzający go etap odkażania rany. Prawidłowo oczyszczona rana pozwala znacznie skrócić czas gojenia i zapewnia estetyczny wygląd uszkodzonej skórze. Jak zatem dobrze odkażać ranę?

Rany i skaleczenia

Rana powstaje na skutek przerwania ciągłości tkanek w wyniku działania czynnika uszkadzającego – mechanicznego, termicznego lub chemicznego (więcej o przyczynach ich powstawania). Jej powstaniu towarzyszy ból, krwawienie, rozejście się brzegów tkanek, a nawet ich zmiażdżenie. Rany różnią się między sobą ze względu na wielkość, kształt, głębokość oraz okoliczności powstania, dlatego też istnieje wiele różnych klasyfikacji ran. W przypadku powstania poważnych uszkodzeń skóry, wymagana jest konsultacja lekarza kończąca się zazwyczaj szyciem chirurgicznym. Łagodniejsze uszkodzenia można samodzielne zaopatrywać z wykorzystaniem powszechnie dostępnych środków do odkażania ran.

Dlaczego odkażanie rany jest takie ważne?

Naruszając zewnętrzną warstwę ochronną jaką jest skóra, powstaje ryzyko wystąpienia zakażenia miejscowego lub ogólnoustrojowego. Sam moment zranienia jest już okazją do zakażenia, zwłaszcza jeżeli przyczyną był zanieczyszczony przyrząd. Poza tym, rana stanowi otwarte wrota dla drobnoustrojów, mogących wywołać różnego rodzaju zakażenia, wśród których najgroźniejsze są te wywołane przez laseczki tężca, bakterie gnilne oraz wirusy wywołujące wściekliznę. Z tego względu bardzo ważne jest niezwłoczne odkażenie rany zaraz po jej powstaniu, nawet jeśli jest to tylko delikatne zadrapanie.

Odkażanie ran – co stosować?

Na rynku dostępnych jest wiele środków do odkażania ran, od znanej każdemu wody utlenionej, przez spirytus salicylowy, aż do najnowszych preparatów na bazie oktenidyny. Wybór odpowiedniego preparatu do odkażania jest ważny ze względu na proces gojenia, następujący zaraz po zranieniu.

Powszechnie stosowane preparaty, takie jak woda utleniona i spirytus salicylowy, nie są rekomendowane jako środki pierwszego wyboru, ze względu na słabe działanie bakteriobójcze. Ich stosowanie wywołuje podrażnienie skóry, zaś w przypadku spirytusu salicylowego dochodzi dodatkowo do wysuszenia okolic rany, co przyczynia się do zaburzenia i pogorszenia procesu gojenia. Ponadto odkażanie rany wodą utleniona i spirytusem salicylowym sprawia ból, co może skutecznie zniechęcać do regularnego odkażania rany. Wśród środków antyseptycznych znajdują się również preparaty na bazie chlorheksydyny, oktenidyny, kwasu borowego lub etakrydyny (rywanol). 

Według specjalistów najlepszymi preparatami do odkażania ran są te na bazie oktenidyny. Wykazują szeroki zakres działania bakterio-, wiruso- i grzybobójczego, ale przede wszystkim mają szybki czas działania, licząc od momentu naniesienia na skórę. Aplikowanie preparatu jest bezpieczne i bezbolesne ze względu na brak wchłaniania i wysuszania brzegów ran. Dodatkowo oktenidyna działając miejscowo nie powoduje zabarwienia rany, co umożliwia obserwację procesu gojenia i szybkiego reagowania, gdy dzieje się coś niepokojącego.

Jak skutecznie odkażać ranę?

Regularne odkażanie pozwala utrzymać ranę w czystości oraz zahamować rozwój drobnoustrojów,  co zapewnia niezakłócony i prawidłowy proces gojenia. Postępowanie z raną zależy od jej rodzaju. Mając do czynienia z raną krwawiącą w pierwszej kolejności należy zatamować krwawienie i dopiero zająć się jej oczyszczaniem i odkażaniem.

Oczyszczanie każdej rany powinno przeprowadzać się pod bieżącą wodą lub z użyciem jałowego roztworu soli fizjologicznej. Dopiero tak przygotowaną ranę można odkazić za pomocą odpowiedniego preparatu. Dlaczego oczyszczanie jest takie ważne? Ze względu na to, że każda rana zanieczyszczona resztkami ciał obcych, krwią czy martwymi komórkami będzie się równie trudno goić, co rana zakażona. Niezależnie od rodzaju i wielkości, każda rana wymaga odkażenia i oczyszczenia.

Kolejnym etapem po odkażeniu rany jest jej zabezpieczenie jałowym opatrunkiem, który będzie chronić przed zabrudzeniami, zapewniając jednoczesny dopływ świeżego powietrza. W sytuacji, gdy z rany sączy się płyn, zalecane jest założenie opatrunku na bazie jonów srebra. Będzie on nie tylko wchłaniać wydzielinę, hamować rozwój drobnoustrojów, ale stworzy również odpowiednie środowisko dla gojącej się rany. Jeśli istnieje wysokie ryzyko zakażenia rany wskazane jest jednoczesne stosowanie opatrunków z zawartością srebra oraz środków antyseptycznych na bazie oktenidyny.  

POSTĘPOWANIE Z RANĄ PRZEZ CAŁY PROCES GOJENIA POWINNO OBEJMOWAĆ JEJ OCZYSZCZANIE I ODKAŻANIE, DZIĘKI CZEMU GOJENIE PRZEBIEGNIE BEZPROBLEMOWO, A POWSTAŁA BLIZNA BĘDZIE ESTETYCZNA I MNIEJ WIDOCZNA.